شرح وظایف اساسی موسسه
- اجرای سیاست‌ها و راهبردهای ابلاغی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
- نیاز سنجی، آینده پژوهی و سیاست گذاری در حوزه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور.
- تهیه، تدوین، ارائه و اجرای برنامه‌های کلان بلند مدت، میان مدت و کوتاه مدت تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور با توجه به اولویت برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بخش کشاورزی کشور با هماهنگی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، آموزشی، معاونت‌های اجرای وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های جهاد کشاورزی استان‌ها.
- مسئله‌یابی گیاه‌پزشکی و علوم وابسته از طریق مراجعه به عرصه‌های مختلف کشاورزی کشور و کسب اطلاعات از منابع مختلف به ویژه از طریق ارتباط با معاونت‌های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی.
- سیاست‌گذاری، تدوین برنامه‌های راهبردی و تعیین الویت‌های تحقیقاتی گیاه‌پزشکی و علوم وابسته با همکاری بخش‌های گیاه پزشکی مراکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان‌ها.
- برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت از ثبت یافته‌های تحقیقاتی، اختراعات، اکتشافات و حفظ مالکیت معنوی حاصل از پژوهش‌های بنیادی و کاربردی مؤسسه، بخش‌های تحقیقاتی گیاه‌پزشکی مراکز تحقیقاتی استان‌ها.
- برنامه‌ریزی، هدایت و حمایت از فعالیت‌های مربوط به حوزه انتقال یافته‌های تحقیقاتی، فروش دانش فنی و تولیدات حاصل از یافته های پژوهشی مؤسسه به بهره‌داران در چهارچوب ضوابط قانونی ابلاغی از طرف سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات).
- برنامه‌ریزی و پیگیری به منظور ایجاد نظام پژوهش تقاضا محور و اثربخش
- برگزاری دوره‌های آموزشی و پژوهشی تخصصی و فناورانه، علمی و کاربردی و ترویجی به منظور پرورش کارشناسان و پژوهشگران ماهر، متعهد، دانشمند و مجرب در شاخه های مختلف علم گیاه‌پزشکی با هدف افزایش توانمندی های پرسنلی و ارتقای کیفی ساختار تشکیلات مؤسسه.
- برنامه‌ریزی، اولویت‌بندی، هدایت و اجرای برنامه‌های تحقیقاتی بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای با بهره‌گیری از فن‌آوری‌های مختلف و نوین نظیر زیست‌شناسی سلولی، مولکولی، نانوتکنولوژی و زیست فناوری در جهت ارائه روش‌های نوین در راستای مهار عوامل خسارت‌زای گیاهی.
- تحقیق در زمینه شناسایی، زیست‌شناسی، بوم‌شناسی و فیزیولوژی عوامل زیان‌آور و مفید زنده و غیرزنده روی در محصولات مختلف کشاورزی در طول فرآیند تولید تا مصرف.
- تحقیق در زمینه شناسایی، زیست‌شناسی، کارایی، تکثیر، تولید، به‌کارگیری و کنترل کیفی عوامل مفید در مهار زیستی عوامل خسارت‌زای گیاهی و جمع آوری، شناسایی و نگهداری از منابع ژنتیکی مربوطه طبق استانداردهای علمی.
- تحقیق در مورد شناسایی منابع مقاومت، مکانیسم‌های دفاعی و ایجاد مقاومت القایی در گیاهان در مقابل عوامل زیان‌آور به‌منظور اصلاح نباتات و معرفی ارقام مقاوم به آفات و همچنین بررسی علل مقاوم شدن این عوامل به آفت‌کش‌های شیمیایی.
- تحقیق در زمینه روش‌های مختلف مدیریت تلفیقی آفات، ابداع و بهره‌گیری روش‌های کنترل کننده عوامل زیان‌آور محصولات کشاورزی با رویکرد بوم شناسی و حفظ سلامت و امنیت غذایی جامعه.
- تحقیق در زمینه تهیه، تولید، فرمولاسیون، کارایی و میزان باقیمانده سموم کشاورزی روی محصولات کشاورزی، ارزیابی اقتصادی روش‌های سمپاشی، آزمایش و معرفی آفت‌کش‌های جدید و کم خطر.
- تحقیق در زمینه زهرابه‌های قارچی (مایکوتوکسین‌ها، اکراتوکسین ها و ... ) به منظور ممانعت از تولید آنها روی محصولات کشاورزی مستعد آلودگی.
- انجام پژوهش و دست یابی به دانش فنی و انتقال آن به شرکت‌های تولید کننده در حوزة شناسایی، معرفی و تولید ترکیبات شیمیایی، طبیعی، گیاه پایه و انواع فرآورده‌های بیولوژیک مورد کاربرد در کنترل عوامل خسارت‌زای محصولات کشاورزی در سطوح آزمایشگاهی، نیمه صنعتی و صنعتی.
- جمع‌آوری، شناسایی، رده‌بندی جانوران، رستنیها و میکروارگانیسم‌های مضر و مفید در گیاه‌پزشکی، حفظ، نگهداری و توسعه مجموعه‌های آنها و ایجاد بانک منابع ژنتیکی.
- انجام کلیه مطالعات و تحقیقات مرتبط با مقاومت عوامل خسارت‌زا به آفت‌کش‌های شیمیایی و تاثیر آفت‌کش‌ها بر دشمنان طبیعی، مکانیسم‌های کاهش حساسیت به آفت‌کش های شیمیایی در راستای حمایت از عوامل مفید کنترل کننده عوامل خسارت‌زا با لحاظ کردن ضوابط زیست‌محیطی
- بررسی اثرات تغییرات نظام‌های کشت و تحولات دائمی اکوسیستم‌ها در پیدایش، طغیان و جایگزینی عوامل زیان‌آور روی محصولات کشاورزی و جنبه‌های مختلف زیستی عوامل مفید.
- بررسی و تعیین آستانه و سطح زیان اقتصادی آفات و عوامل بیماری‌زا و مقایسه ابعاد و روش‌های مختلف پیشگیری، قرنطینه و کنترل عوامل زیان‌آور روی محصولات کشاورزی با در نظر گرفتن اثربخشی و جنبه‌های اقتصادی آن.
- پژوهش در زمینة روش‌های نوین و دقیق پایش، ردیابی، تعیین پراکنش و تهیة مدل‌های پیش آگاهی آفات، بیماری های گیاهی و علف های هرز.
- همکاری و ارتباط با موسسات، مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های داخلی و خارجی و تبادل آخرین یافته ها و اطلاعات و اجرای طرح‌های تحقیقاتی مشترک.
- بررسی، الویت‌بندی و تصویب برنامه‌ها، طرح‌ها و پروژه‌های پیشنهادی تحقیقی، تحقیقی-ترویجی، تحقیقی-تطبیقی و ... در حوزه گیاه‌پزشکی ارائه شده از طرف اعضای هیأت علمی و پژوهشگران مؤسسة تحقیقات گیاه پزشکی کشور، سایر مؤسسات و مراکز تحقیقاتی تحت پوشش وزارت جهاد کشاورزی و سایر سازمان‌ها و نظارت بر اجرای آنها بر اساس اصول علمی و برنامه‌های راهبردی و توسعه‌ای کلان کشور.
- تحقیق در زمینه شناسایی، ساخت و تولید ترکیبات شیمیایی مؤثر در ارتباطات درون‌گونه‌ای و بین‌گونه‌ای حشرات، کنه‌ها، سایر جانوران زیان آور محصولات کشاورزی و گیاهان و موادی که در فیزیولوژی بندپایان زیان‌آور کشاورزی اختلال ایجاد می‌نماید، به‌منظور کاربرد در واکنش‌های زیستی، رفتاری و در نهایت مدیریت انبوهی آفات.
- تشکیل بانک اطلاعات گیاه‌پزشکی و علوم وابسته و سرویس‌دهی به واحدهای ذیربط.
- تهیه، تدوین، ارائه و اجرای برنامه‌های آموزشی در کلیه سطوح برای آموزش کادر فنی، اداری و تخصصی در کلیه بخش‌های تحقیقاتی تابعة استانی و ستادی به منظور به‌روز نگه داشتن سطح علمی و توانایی کادر علمی و پژوهشی موسسه و بخش‌های تابعه از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه و میان مدت ضمن خدمت.
- نظارت عالیه بر اجرای طرح‌ها، پروژه‌ها و عملکرد و فنی تحقیقات گیاه‌پزشکی موسسه و هم چنین بخش های تحقیقات گیاه پزشکی مراکز تحقیقاتی تابع سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی در راستای عمل به وظایف حاکمیتی و اجرای وظایف محوله.
- انتشار نتایج و یافته‌های پژوهش در قالب گزارش نهایی طرح‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی، نشریات، تک نگاشت‌ها، برگزاری سخنرانی‌ها، سمینارهای علمی، کارگاه‌های آموزشی و غیره.
- همکاري با سازمان‌ها و ارگان‌های ملی، منطقه‌اي و بین المللی در حوزه تحقیقات گیاه پزشکی در چهارچوب سیاست های ابلاغی از طرف سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
- در صورت نیاز انجام سایر امور محوله در حوزة تحقیقات گیاه پزشکی و سایر حوزه های ذیربط از سوی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و وزارت جهاد کشاورزی.
اهداف و وظايف تحقيقاتي مؤسسه
تحقيق در زمينه توليد غذاي سالم و تأمين امنيت غذايي، شاخص‌ترين اهداف مؤسسه هستند. براساس چنين راهبردي پاره‌اي از مهمترين وظايف مؤسسه را مي‌توان در عناوين ذيل يافت.
تهيه، تدوين، ارايه و اجراي برنامه‌هاي كلان تحقيقات گياه‌پزشكي در سطح ملي با توجه به اولويت برنامه‌هاي پنج ساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي و اسناد چشم‌انداز كشور
سياست‌گذاري در امور تحقيقاتي و اتخاذ تدابير مناسب در بهره‌گيري از شيوه‌هاي كارا و اثربخش جهت حفظ و حمايت از محصولات كشاورزي و عرصه‌هاي طبيعي با تأكيد بر مسايل زيست‌محيطي، رعايت معيارهاي اقتصادي در راستاي توسعه امنيت، سلامت و توليد پايدار كشاورزي
برنامه‌ريزي، هدايت و حمايت از فعاليت‌هاي مربوط به انتقال يافته‌هاي تحقيقاتي، اختراعات، اكتشافات، مالكيت معنوي و واگذاری دانش فني حاصل از پژوهش‌هاي بنيادين و كاربردي در مؤسسه به بخش خصوصی و سایر بهره‌برداران
اجراي برنامه‌هاي كلان بلند مدت، ميان مدت و كوتاه مدت تحقيقات گياه‌پزشكي كشور با توجه به الويت‌هاي برنامه‌هاي توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در بخش كشاورزي و نياز كشاورزان
انجام مطالعات و تحقيقات بنيادين و کاربردی در حوزه‌هايي هم‌چون حفظ بکارگیری ذخایر ژنتیکی، تنوع زیستی، قرنطینه‌ای و مقابله با آگروتروریسم مرتبط با گیاه‌پزشکی از طریق جمع‌آوري، شناسايي و رده‌بندي جانوران، رستنیها و ميكروارگانيسم‌هاي مضر و مفيد
به‌كارگيري عوامل مفيد در مبارزه بيولوژيك، تعيين حد مجاز باقيمانده سموم در محصولات كشاورزي، توليد و فرمولاسيون فرمون‌هاي حشرات و سایر نهاده‌های بیولوژیک
تحقيق در زمينه شناخت، بيولوژي، اكولوژي و فيزيولوژي عوامل زيان‌آور به محصولات كشاورزي در سطح آزمايشگاهي، منطقه‌اي و ملي
بهره‌گيري از فناوري‌هاي نوين مانند زيست فناوري و نانوفناوري در جهت ارايه روش‌هاي نوين كنترل عوامل خسارت‌زا به گياهان
فعالیت‌های علمی- پژوهشی مؤسسه
یکی از مهمترین چالش‌های پیش روی جامعه بشری مسأله امنیت غذا و سلامت آن است. ناملایمات محیطی و اقلیمی و مخاطرات حاصل از مصرف بی‌رویه و نادرست نهاده‌های کشاورزی، موجب بروز مشکلات جدی در فرآیند تولید محصولات کشاورزی شده است. خسارت‌های ناشی از تنش‌های محیطی و انواع آفات و بیماری‌ها می‌تواند دسترنج کشاورزان را در زمان کوتاهی به نابودی بکشاند. از مجموع حدود 800000 گونه حشره، 1000 گونه از آنها در دنیا باعث کاهش قابل توجه در میزان محصول می‌شوند. گیاهان در برابر تعداد قابل توجه عوامل بیمارگر که به‌وسیله انواع قارچ‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها، مایکوپلاسماها و جلبک‌ها ایجاد می‌شود، حساس هستند. محصولات کشاورزی باید با 30000 گونه رستنی مزاحم رقابت کنند که از این تعداد حدود 1800 گونه باعث کاهش شدید میزان محصول می‌شوند. از مجمع 3000 گونه نماتد که به گیاهان حمله می‌کنند، 1000 گونه موجب خسارت اقتصادی می‌شوند. بنا به اظهار سازمان حفظ نباتات، در ایران محصولات کشاورزی با حدود 607 گونه عامل خسارت‌زا شامل 50 درصد آفات (شامل حشرات، کنه‌ها، موش‌ها و پرندگان) 27 درصد بیمارگرها (شامل قارچ‌ها، باکتری‌ها، ویروس‌هاو مایکوپلاسماها) و 23 درصد علف‌های هرز روبرو هستند. بنابه آمار سازمان خوار و بار حهانی (FAO)، خسارت ناشی از این عوامل خسارت‌زا روی هشت نوع محصول عمده کشاورزی در حهان، حدود 1/42 درصد برآورد شده است. گاهی در شرایط خاص این میزان بسیار بیشتر شده و تولید یک محصول استراتژیک را در کشور مختل کرده و یا به چالش جدی می‌کشاند. مسانل مهم دیگری نظیر مقاومت انواع آفت و بیمارگرهای گیاهی به انواع آفت‌کش‌ها، ظهور آفات نوپدید و یا بازپدید، تخریب محیط زیست، به‌هم خوردن تعادل اکوسامانه‌های طبیعی، مبادلات محصولات کشاورزی و مخاطرات ورود عوامل قرنطینه‌ای، همگی موجب شده است تا تحقیقات گیاه‌پزشکی وظیفه‌ای سنگین و فعالیتی مستمر و مبتنی بر دانش روز باشد. مؤسسه تحقيقات گياه‌پزشكي كشور با دارا بودن دانش فني بالا، گروه محققين زبده و تجهيزات پيشرفته، از مراجع اصلي در امر تحقيقات گياه‌پزشكي و به‌عنوان مؤسسه مادري در عرصه ملي و بين‌المللي محسوب می‌شود. مؤسسه توانسته است با انجام تحقیقات مستمر و حضور در عرصه‌های کشاورزی و از طریق صدور دستورالعلمل‌های فنی و آموزش‌های مستمر به کارشناسان اجرایی و کشاورزان و همکاری سازمان حفظ نباتات، خسارت انواع عوامل تهدیدکنندۀ محصولات کشاورزی را مهار و کنترل کند. امروز هیج عامل خسارت‌زای ناشناخته‌ای در کشور وجود ندارد. ورود هر عامل قرنطینه‌ای به کشور که در برخی موارد اجتناب ناپذیر است، بلافاصله مورد شناسایی قرار گرفته و به مراجع ذیصلاح گزارش می‌شود. وضعیت مقاومت آفات و بیمارگرها نسبت به آفت‌کش‌ها تحت کنترل بوده و نقشه آنها در دسترس می‌باشد. شناسایی و معرفی انواع نهاده‌های گیاه‌پزشکی کم خطر، حذف سموم پرخطر، تحقیق روی روش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک و معرفی روش‌های نوین کنترل آفات، تعیین حدود مجاز آفت‌کش‌ها در محصولات کشاورزی (MRLs)، بازنگری در میزان مصرف آفت‌کش‌های شیمیایی، واگذاری دانش‌های فنی تولید فرمون‌ها، عوامل بیولوژیک کنترل آفات و بیمارگرها، بخشی از فعالیت‌های پژوهشی این مؤسسه برای افزایش سلامت محصولات کشاورزی در فرایند تولید در عرصه‌های کشاورزی می‌باشد.
فعالیت‌های ترویجی مؤسسه
انجام پژوهش در مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی یکی از حوزه‌های فعالیت آن است. پس از تکمیل فرایند یک پروژۀ پژوهشی، فعالیت‌ها و اقدامات دیگری توسط محققین و مؤسسه آغاز خواهد شد. عمدۀ این فعالیت‌ها شامل ترویج یافته‌های پژوهشی بین دست اندرکاران، کارشناسان اجرایی و ترویجی و بهره‌برداران می‌باشد. برای این کار مؤسسه از تمامی روش‌های موجود و استاندارد بهره می‌برد. برگزاری انواع کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌های علمی در کنگره‌ها و همایش‌ها و مجامع علمی، برگزاری روز مزرعه، برگزاری هفته انتقال یافته‌ها، تولید محتوای علمی شامل نشریه‌های فنی، صدور دستورالعمل‌ها فنی، پوستر، کلیپ‌های آموزشی، برگزاری و یا شرکت در نمایشگاه‌های متعدد می‌باشد.
فعالیت‌های فرهنگی مؤسسه
فعالیت‌های پژوهشی موسسه منجر به پیشرفت و توسعۀ علم گیاه‌پزشکی در سطح کارشناسان، دانشجویان و اقشار مختلف در حوزۀ حفاظت گیاهان می‌شود. اما ادامۀ این فعالیت‌ها به عنوان اثربخشی بیشتر تحقیقات، ترویج دانش گیاه‌پزشکی بین مدیران و عموم مردم به‌ویژه دانش‌آموزان است. برای دستیابی به این هدف مهم، فعالیت‌های فرهنگ‌سازی برای احترام به محیط زیست، حفظ موجودات مفید به ویژه حشرات و بندپایان مفید، آگاهی برای استفاده از غذای سالم و عاری از آلاینده‌ها، حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیک مرتبط با گیاه‌پزشکی در کشور توسط محققان موسسه پیگیری و انجام می‌شود. همچنین حمایت علمی تولیدکنندگان محصولات کشاورزی استاندارد و یا عاری از سم و حتی محصولات کشاورزی ارگانیک طبق برنامه‌های راهبردی موسسه در حال انجام است. مهمترین و مناسبترین بستر برای این گونه فعالیت‌ها، استفادۀ موسسه از رسانه‌های مختلف است. حضور محققان در صدها برنامۀ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موید این فعالیت مهم است. از طرف دیگر بازدید هزاران نفر از دانش آموزان و دانشجویان از نمایشگاه دائمی موسسه و حضور کارشناسان برای انتقال دانش گیاه‌پزشکی به بازدیدکنندگان یکی دیگر از محمل‌های فعالیت‌های فرهنگی موسسه است. در صفحات بعدی در مورد تاریخچۀ و ساختار این نمایشگاه به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
ثبت مؤسسه در فهرست آثار تاریخی-فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، نهادی علمی، فرهنگی و تاریخی است. کلکسیونهای علمی، گونه‌های گیاهی مستقر در محوطۀ مؤسسه و ساختمان‌های آن دارای ارزش‌های وصف ناپذیر است. شناخت ناکافی از این مؤسسه موجب شده بود تا در سال 1390 مصوبه‌ای در دولت وقت شکل گیرد تا اراضی 5 هکتاری و 15 هکتاری به‌همراه کلیه ساختمان‌های مؤسسه برای توسعۀ ساختمان‌های اجلاس تغییر کاربری داده شده و به آن مجموعه (واقع در ضلع جنوبی خیابان مقدس اردبیلی) ملحق شود. در این دوران با مدیریت دکتر حسن عسکری و کلیه همکاران مؤسسه این مصوبه لغو شده و مؤسسه آماده می‌شد تا گام‌های بلندتری را برای تأثیرگذاری بیشتر بردارد. با این هدف، مدیریت وقت مؤسسه ضمن پیگیری‌ها و مستندسازی قوی از قدمت تاریخی مؤسسه و تأثیرگذاری آن در حوزه علم و فرهنگ و همچنین در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی، در سال 1390 موفق به ثبت این مؤسسۀ معظم در فهرست آثار تاریخی و علمی-فرهنگی کشور به‌عنوان یک اثر ملی-تاریخی و مؤثر در حوزۀ علم و فرهنگ، در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وقت ثبت شد. اکنون این مؤسسه تنها مؤسسه پژوهشی کشور است که در فهرست آثار تاریخی-فرهنگی کشور قرار گرفته است.
فعالیت‌های علمی-بین‌المللی موسسه
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور باتوجه به رسالت و توانمندي‌هاي علمي خود در جهت نقش‌آفريني مؤثر، توسعه و تقويت تحقيقات كاربردي از بدو تأسیس با مراكز و مؤسسات تحقيقاتي علمي داخل ايران و مراجع علمی بين‌المللي همكاري دارد كه مي‌توان از مراکز معتبری مانندFAO (سازمان خواربار جهاني)، ICARDA (مركز بين‌المللي تحقيقات كشاورزي مناطق خشك)، IOBC (سازمان بين‌المللي كنترل بيولوژيك)، مركز قارچ‌شناسي هلند (CBS)، موزه تاريخ طبيعي كارلسروهه آلمان، INRA، CYMMIT و دیگر مراکز علمی و دانشگاهی جهان نام برد.
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور همکاری تنگاتنگی با انجمن‌هاي علمي علوم وابسته به گیاه‌پزشکی دارد. این انجمن‌ها شامل انجمن علمي حشره‌شناسي ایران، انجمن علمي بيماري‌شناسي گياهي، انجمن علوم علف‌هاي‌هرز ايران، انجمن علمي نماتدشناسي ايران، انجمن قارچ شناسی، انجمن نماتدشناسی، انجمن کنه شناسی می‌باشد كه دبیرخانه و دفتر آنها اغلب در محل مؤسسه مستقر هستند و یا اعضا هیأت علمی مؤسسه در هیأت رئیسه آنها همكاري مستقیم دارد.
کانون هماهنگی دانش و صنعت آفت‌كش‌ها، کانون هماهنگی دانش و صنعت فراورده‌های بیولوژیک در ستاد مؤسسه و اتحاديه توليدكنندگان عوامل بيولوژيك از ديگر مراكز علمي در ارتباط و مشارکت کننده با مؤسسه تحقيقات گياه‌پزشكي هستند.
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور به‌عنوان یکی از مؤسسات مادری و تأثیر گذار در علم گیاه‌پزشکی و علوم وابسته عامل برگزاری کنگره‌های گیاه‌پزشکی کشور بوده است. اگر چه این کنگره‌ها توسط انجمن علمی حشره شناسی و انجمن بیماری شناسان گیاهی به‌صورت مشترک هدایت و برگزار می‌شد، اما در تعداد زیادی از کنگره‌ها مشارکت مؤسسه و اعضا هیأت علمی آن به‌عنوان رئیس همایش، دبیر علمی و یا دبیر اجرایی همایش و یا میزبانی برگزاری کنگره، زبانزد ملی بوده است. برگزاری همایش ملی نیم قرن مصرف آفت‌کش‌ها، برگزاری همایش و جشنواره ملی توسعه کنترل بیولوژیک در کشور، از دیگر افتخارات مؤسسه بوده است. میزبانی و یا مشارکت در برگزاری کنگره بین المللی حشره شناسی، کنگره ملی علوم علف‌های هرز و سایر کنگره‌های ملی دیگر از افتخارات این مؤسسه می‌باشد.
فعالیت‌های مؤسسه در حوزه حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیک
مؤسسه تحقيقات گياه‌پزشكي كشور از بدو تأسيس، علاوه بر انجام پژوهش‌هاي بنيادي و كاربردي در حوزه گياه‌پزشكي، مجموعه‌هايي جهت حفظ، نگهداري و غني‌سازي ذخاير ژنتيكي، به مثابه بخشي از ميراث ملي را تشكيل داده است كه با پي‌ريزي و تجهيز موزه‌ها و مجموعه‌هاي ملي، درحفظ تنوع‌زيستي كشور نقشي به‌سزا ايفا مي نمايد. اين مجموعه‌ها، از راهبردي‌ترين مراكز علمي منحصربه‌فرد ملي و منطقه‌اي در حفظ و غناي تنوع زيستي هستند. این مجموعه که در اصل محل استقرار بخش‌های تحقیقاتی مهم جانورشناسی کشاورزی، رده بندی حشرات و رستنیها می‌باشد، میزبان نمایشگاه داثمی توانمندی‌ها و دستاوردهای مؤسسه، کلکسیون علمی عظیم حشرات‌هایک میرزایانس، هرباریوم مؤسسه، کلکسیون قارچ‌های زنده و ده‌ها کلکسیون علمی دیگر است. این مجموعه در ابتدا با نام موزه شناخته می‌شد. اما بر اساس محتوا و همچنین اهمیت اثرگذاری این مجموعه‌ها در بخش کشاورزی و علاوه بر آن حفاظت از ذخایر ژنتیک، در سال 1388 دکتر حسن عسکری این مجموعه عظیم را تحت عنوان «مجموعۀ تنوع زیستی و ذخایر ژنتیکی گیاه‌پزشکی ایران» نام‌گذاری و به همگان معرفی کردند. از آن پس اهمیت این ساختمان به‌عنوان ذخیره‌گاه ژنتیک چندین برابر شده و مورد توجه دستگاه‌های مرتبط قرار گرفت. لازم به‌ذکر است در سال 1387 با پیگیری رئیس وقت بخش رستنیها، دکتر مهرداد عباسی و موافقت و پیگیری رئیس وقت مؤسسه، ثبت هرباريوم در فهرست آثار ملي طبيعي كشور انجام شد. همچنین مجموعه قارچ‌هاي زنده هرباريوم در فهرست فدراسيون جهاني مجموعه‌هاي زنده ميكروارگانيسم‌ها (WFCC) در سال 1388 ثبت شد. در صفحات بعدی هریک از قسمت‌های این مجموعه بزرگ به‌طور کامل شرح داده خواهند شد.
معرفی اجمالی مجموعه‌های علمی، موزه‌ها و كلكسيون‌هاي ملي
هرباريوم ملي گياهان وزارت جهاد كشاورزي، موزه حشرات‌هايك ميرزايانس، مجموعه مرجع قارچ‌هاي وزارت جهاد كشاورزي، هرباريوم تخصصي علف‌هاي‌هرز، هرباريوم گياهان بي‌گل، هرباريوم گياهان دارويي و آفت‌كش، كلكسيون ملي قارچ‌هاي زنده ايران، كلكسيون ملي باكتري‌ها، كلكسيون ملي نماتدهاي گياهي و كلكسيون ملي ويروس‌هاي بيمارگر گياهان، کلکسیونهای حشرات موزه جانورشناسي، از جمله مجموعه‌هايي است كه بخش قابل توجهي از ميراث طبيعي كشور را در خود نگهداري مي‌كنند.
این مجموعه عظیم علمی موزه‌ها و کلکسیون‌ها، نه تنها در خاورمیانه بلکه در جهان اسلام از نظر تعداد و تنوع زیستی، مقام اول را داراست. برخي از اين مجموعه‌ها مانند مجموعه قارچ‌هاي زنده ايران با شماره IRAN WDCM 939 در فهرست جهاني فدراسيون مجموعه‌هاي زنده ميكروارگانيسم‌ها، مجموعه هرباريوم و كلكسيون‌هاي رستني‌هاي وزارت جهاد كشاورزی (قديمي‌ترين هرباريوم رستني‌ها در وزارت جهاد كشاورزي) با شناسه IRAN در مجامع بين‌المللي و فهرست هرباريوم‌هاي جهان و موزه حشرات‌هايك ميرزايانس (بزرگترين مجموعه حشرات در ايران) با شماره 113481 در انديكس جهاني مجموعه‌هاي تنوع زيستي (Biodiversity Collections Index) به در سطح جهاني داراي اعتبار خاص و شناخته‌شده‌اي هستند.
نمونه‌هاي موجود در اين كلكسيون‌ها به‌شرح ذيل هستند:
بزرگترين هرباريوم وزارت جهاد كشاورزي (140000 نمونه گياهي، 6000 گونه گياه‌گل‌دار، 14000 نمونه قارچ غيرزنده، 7000 نمونه علف‌هرز)
بزرگترين كلكسيون قارچ‌هاي زنده (1400 جدايه شامل 600 گونه قارچ)
بزرگترين موزه حشرات (داراي بيش از 4 ميليون نمونه حشره متعلق به سخت‌بال‌پوشان، بال‌پولك‌داران، بال‌غشائيان، دوبالان، راست‌بال‌مانندها ناجور‌بالان موريانه‌ها و ساير راسته‌هاي كوچك و مهجور)
موزه جانورشناسي (داراي بيش از 169 نمونه از پرندگان، 56 گونه از جوندگان مضر)
مهمترين كلكسيون ملي باكتري‌هاي مفيد (بيش از 1300 نمونه از پروكاريوت‌هاي مفيد)
مهمترين كلكسيون ملي نماتدشناسي (5000 نمونه)
مهمترین كلكسيون ملي ويروس‌هاي بيمارگر گياهان و حشرات (40 آنتي‌سرم، 50 ويروس مهم بيمارگر و 3 ويروييد)
فضای کلکسیون باغ گیاه‌شناسی مؤسسه
محوطه و باغ گياه‌شناسي مؤسسه تحقيقات گياه پزشكي كشور كه قريب به 60 سال پيش در محـل فعلـي در دامنۀ جنوبي البرز تأسيس شده، فلور گياهان شاخص اين ناحيه را تاكنون در خود حفظ كرده است. علاوه بر اين طي پنج دهه اخير، مديريت‌هاي مختلف و محققان مؤسسه به‌دلايل مختلف نيازهاي تحقيقاتي، حفـظ برخـي گونـه‌هاي كمياب، آموزش و زيباسازي محوطه، گونه‌هاي بسياري را به اين مجموعه افزوده اند. در حال حاضر، اين مجموعه با داشتن گياهان منطقه و گياهان شاخص كاشته شده ، به‌عنوان ذخيره گاه گياهي دامنه جنوبي البـرز و يكـي از معدود باغ‌هاي تحقيقاتي گياهان در كلان‌شهر تهران محسوب مي شود. فلور باغ گیاه‌شناسی مؤسسه توسط محققان بخش تحقیقات رستنیها در سال 1392-1390 در قالب یک طرح پژوهشی تحت نام «شناسايي فلور گياهان مؤسسه تحقيقات گياه‌پزشكي كشور» انجام شد. در اين تحقيق، درختان و درختچه‌ها به‌همراه گياهان علفي و بوتـه اي و همچنـين خـزه‌هاي محوطـه پـرديس مؤسسه تحقيقـات گيـاه پزشـكي كـشور مـورد بررسـي و مطالعـه قـرار گرفتنـد. نتایج بررسی نشان داد که محوطه مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی دارای فون و فلور غنی و خاصی است. در مجمـوع، تعـداد 87 گونـه متعلـق به 74 جنس از 37 تيره گياهي به‌عنوان درخت و درختچه، تعداد 124 گونه، متعلق به 89 جنس، از 32 تيـره گياهـان عالي گل‌دار به‌عنوان گياهان علفي و بوته‌اي و همچنين از مجموع 15 نمونه خزه جمـع‌آوري شـده، تعـداد 5 گونـه، متعلق به 4 جنس، از 3 تيره شناسايي شدند. تمام گياهان مذكور طي فصول مختلف جمع‌آوري و پس از شناسايي بـه مجموعه گياهان وزارت جهاد كشاورزي (هرباريوم (IRAN اضافه گرديدند. در مورد گياهان درختي و درختچه شرح مورفولوژيكي، پراكنش در ايران و دنيا، زيستگاه‌ها به‌همراه اسامي فارسي و محلي براي هر گونه نيز تهيه شـد. همچنين براي گونه‌هاي درختي و درختچه‌اي تصاوير رنگي از پيكره گياه، گـل و ميـوه تهيـه و ثبـت شده است.
علاقه‌مندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به نشریۀ فنی که در سال 1396 توسط مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور منتشر شده است، مراجعه فرمایند.
فعالیت‌های نوآورانه و تجاری‌سازی تحقیقات در موسسه
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور انجام پژوهش‌های نوآورانه و فناورانه و تجاری‌سازی آنها را برای توسعۀ تکنولوژی‌های برتر و تبدیل آنها را به ثروت، بسیار مورد اهمیت قرار می‌دهد. به‌همین منظور در ادوار مختلف نهادهای متعددی در مؤسسه شکل گرفته است. بخشی از این فعالیت‌ها واگذاری دانش‌های فنی به شرکت‌های متقاضی بوده است. اما ارتباط بین پژوهش و صنعت و شرکت‌های تولیدکننده، نیاز به فرایندهایی دارد که تجرب و محمل آن از طریق نهادهای متخصص شکل می‌گیرد. به‌همین مناسبت در سال 1388 با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری کانون‌ها هماهنگی دانش و صنعت شکل گرفت. مؤسسه در این سال دو کانون مهم را راه اندازی نمود که نقش خوبی را برای ایجاد ارتباط مؤسسه با صنعت مربوطه ایجاد نمود. این دو کانون شامل کانون هماهنگی دانش و صنعت آفت‌کش‌ها و کانون هماهنگی دانش و صنعت فراورده‌های بیولوژیک بودند. این دو کانون در مؤسسه مستقر بوده و سال‌ها فعالیت ارزنده داشتند.
ادامه فعالیت‌ها برای تجاری‌سازی تحقیقات منجر به تشکیل مراکز رشد و نوآوری و پارک‌های علم و فناوری شد. مؤسسه در سال 1398 مرکز رشد و نوآوری فناوری‌های گیاه‌پزشکی را در زمان مدیریت آقای دکتر حسین جعفری ایجاد نمود.
فعالیت‌های اجرایی مؤسسه
فعالیت‌های اجرایی موسسه ریشه در تاریخ آن دارد. همان‌طور که در تاریخچۀ موسسه ذکر شد، فعالیت‌های اجرایی در مورد قرنطینه نباتی بر عهدۀ موسسه بوده است. اگرچه در زمانی این فعالیت از موسسه منفک شد، اما امور فنی مربوط به شناسایی و تهیه لیست سالیانه آفات قرنطینه‌ای و تهیه دستورالعمل‌های کنترل با همکاری مشترک سازمان حفظ نباتات ادامه دارد. در تمام سال‌های فعالیت و توسعه موسسه، حضور محققان آن همپای کارشناسان فنی سازمان حفظ نباتات در فعالیت‌های اجرایی برای مهار آفات و بیماری‌های گیاهی و ارائه مشاوره‌های فنی وجود داشته است. فعالیت‌های اجرایی موسسه در سطوح مختلف دیگر نیز وجود دارد. همکاری با کارشناسان معاونت‌های اجرایی و سازمان‌های مختلف نظیر سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی، سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، سازمان حفاظت محیط زیست ایران و دیگر سازمان‌های اجرایی در امور مختلف و مرتبط همچنان ادامه دارد.
فعالیت‌های انتشاراتی مؤسسه
مؤسسۀ تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور جزء اولین واحدهای تحقیقاتی کشور است که دست‌آوردها و نتایج تحقیقات طرح‌ها و پروژه‌های خود را از گذشته و تقریباً زود هنگام چاپ و منتشر می‌کند، برهمین اساس تعداد قابل توجهی از نوشته‌های تحقیقاتی آن قدمتی بیش از 70 سال دارند. حجم بالای تولید محتوای علمی شامل انتشارات کتاب‌های علمی-تخصصی، مجلات علمی-پژوهشی و سایر انواع انتشارات، موجب شده است تا مؤسسه از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی به‌عنوان یک مؤسسۀ انتشاراتی شناخته شده و مجوزهای لازم را کسب نماید.
به‌طور کلی انتشارات مؤسسه را می‌توان به سه گروه زیر تقسیم نمود:
گروه اول- کتب و نشریه‌هایی که موردی و به‌طور نامنظم به‌وسیله مؤسسه چاپ و منتشر می‌شوند. این نوع نوشته‌ها در زمینه‌های مختلف در ارتباط با وظایف مؤسسه است که توسط محققان بخش‌ها تهیه می‌شود. نوشته‌هایی که تاکنون به‌این طریق انتشار یافته‌اند در قسمت انتشارات بخش‌های ذیربط درج گردیده است و از تکرار آنها در اینجا خودداری می‌شود.
گروه دوم- نوشته‌هایی نظیر کتب، جزوات و مقالات می‌باشند که توسط محققین مؤسسه تهیه شده ولی به‌وسیله واحدهای دیگر (داخل یا خارج از کشور) چاپ و منتشر می گردد. این نوع نوشته‌ها هم در قسمت انتشارات بخش‌های مربوط منعکس می‌باشند.
گروه سوم- مقالات حاصل از نتایج طرح‌های و پروژه‌های تحقیقاتی که به‌طور مستمر در نشریه‌های ادواری مؤسسه چاپ و منتشر می‌شوند. عناوین این نوع مقالات انتشار یافته نیز در قسمت انتشارات بخش‌های مربوط مندرج است. اما در اینجا به تاریخچه و سیر تحول چهار نشریه ادواری مؤسسه به نام‌های «آفات و بیماری‌های گیاهی»، «رستنیها»، «مهارزیستی در گیاه‌پزشکی» و «آفت‌کش‌ها در علوم گیاه‌پزشکی» که امتیاز انتشار آنها متعلق به مؤسسه بوده و به‌تبع آن مدیر مسئول آنها رئیس وقت مؤسسه می‌باشد، پرداخته می‌شود.