آذربایجان شرقی

تاریخچه

تلاش و فعاليت‌هاي گیاه‌پزشکی از گذشته‌هاي دور و همزمان با شكل‌گيري ادارات كشاورزي، در داخل همان محيط‌ها، تحت عناوين دفع آفات يا كارشناسان و متخصص حفظ نباتات و قرنطينه وجود داشته و در هر يك از ادارات يا دفاتر كشاورزي مراكز استان و حتي برخي شهرستان‌ها، جهت عمدتاً مبارزه با عوامل خسارتزا (اعم از آفت، بيماري و...) حداقل فردي از علاقه‌مندان يا فارغ التحصيلان اين رشته حضور داشته‌اند. در آن سال‌ها شناخت عوامل و مطالعات بيولوژي و اكولوژي جايگاه امروزي را نداشته و به لحاظ اهميت و توجه به سمپاشي و كنترل شيميايي و عدم حضور علف‌كش‌ها در ايران، بحث علف‌هاي هرز هم بسان وضعيت فعلي مطرح نبوده است. با تخصصي‌تر شدن تدريجي كارها و كادرها در وزارتخانه، رفته رفته در استان‌ها هم افراد بر حسب رشته تحصيلي يا تجربيات اداري مسئوليت‌هاي مشخصي را پذيرفته و در آن حيطه انجام وظيفه مي‌نمودند. بخش تحقيقات آفات و بيماري‌هاي گياهي رسماً از سال 1336 در استان آذربايجان شرقي جلوتر از تمام واحدهاي تحقيقاتي آن زمان، با نام آزمايشگاه آفات و بيماري‌هاي گياهي به عنوان زيرمجموعه‌اي از مؤسسه تحقيقات آفات و بيماري‌هاي گياهي كارهاي مقدماتي تحقيقاتي خود را در يك اتاق داخل ادارة كل كشاورزي (خيابان 29 بهمن فعلي تبریز) شروع و در راستاي برنامه‌هاي مؤسسه و اهداف وزارت كشاورزي فعاليت نمود. كادر علمي آن بسيار اندك بوده و تمام مسائل گیاه‌پزشکی از پرندگان، جوندگان، ملخ‌ها، سن‌ها و ... تا دستورات سمپاشي اماكن و ... مورد توجه بوده و توسط اين افراد چاره‌جويي مي‌شد. مدارك تحصيلي اغلب همكاران ليسانس گیاه‌پزشکی و برخي كارشناس ارشد پيوسته بودند كه عمدتاً مسائل گیاه‌پزشکی را بررسي و دستورالعمل صادر مي‌نمودند. با تغيير و تحولات علمي و اداري در مؤسسه اين آزمايشگاه نيز فعاليت‌هاي علمي خود را بتدريج در زمينه تشخيص آفات، بيماريها و علف‌هاي هرز و هم‌چنين شيوه‌هاي كنترل و جلوگيري از خسارت آنها پي‌گيري كرده و در جهت تخصصي كردن تدريجي افراد و افزايش توان علمي آنها در اجراي طرحها و به كارگيري كادر مستعد براي حل مسائل گیاه‌پزشکی برنامه‌ريزي نمود. در اوايل فعاليت آزمايشگاه مناطق گسترده‌اي از شمال غرب كشور شامل استانهاي هم‌جوار نيز از تجربيات و خدمات علمي و فكري آن بهره‌مند بودند. با توجهات اساسي مؤسسه نسبت به ايجاد و راه‌اندازي تعدادي بخشهاي استاني (در مرحله اول اهواز، اصفهان، تبريز، ورامين، سال 1336)، محل جديد و مستقل بخش واقع در خيابان عباسي (احمدداغي) در سال 1359 تكميل شد و آزمايشگاه آفات و بيماري‌هاي گياهي به طور كامل به اين محل جديد منتقل شدند. در اين محل براي تمام ديسيپلين‌هاي تحقيقاتي آزمايشگاه، كتابخانه، موزه، گلخانه، انبار، غذاخوري، خانه‌هاي سازماني، برق اضطراري، مخزن آب، مهمانسرا و ... محل نقليه و پاركينگ خودروها، نگهبان و ... طراحي و در نظر گرفته شده بود. طي اين مدت بخش كاملاً مستقل بوده و از نظر اداري و مالي زير نظر مؤسسه مادر انجام وظيفه مي‌نمود.

در سال 1366 و با دستور تشكيل مراكز تحقيقات كشاورزي، ديگر مؤسسات تحقيقاتي كشور، قسمتي از ساختمان‌هاي اين محل را به عنوان بخش تصرف كرده و بدين ترتيب تمام امكاناتي كه با اعتبارات مالي مؤسسه و تفكّرات بنيانگذاران آن جهت برنامه‌هاي علمي دراز مدت گیاه‌پزشکی و با وسواس و دقت نظر خاصي پي‌ريزي و ساخته شده بود به عنوان مركز تحقيقات كشاورزي در اختيار ديگر واحدها قرار گرفت مهمتر اينكه قسمتي از ساختمان اصلي كه آزمايشگاهها و تجهيزات مورد نياز، پيش بيني و در آن طراحي شده بودند، تحت اختيار مديريت مركز قرار گرفته و با تغيير و جايگزيني افراد و ظهور سليقه‌هاي جديد، تغييرات در كاربري آنها نيز عمق و وسعت بيشتري به خود گرفت. تعداد كادر تحصيل كرده 7-6 نفر بوده كه دو نفر در بيماري‌هاي گياهي، يك نفر در علف‌هاي هرز و بقيه هم در قسمت آفات مشغول اجراي طرحهاي تحقيقاتي بودند. طي سال‌های  1369و 1370 از طريق روزنامه رسمي براي جذب نيروي انساني اعلام نياز شد كه تعدادي به استخدام بخش در آمدند در اين مدت استان اردبيل و مغان و بعد به نوعي ايستگاه مراغه از مجموعه تحقيقاتي اين استان منفك شدند و ايستگاه مراغه به مؤسسه ديم تبديل شد.

در مردادماه سال 1373، بخش به ساختمان جديدالتأسيس خود در 45 كيلومتري جنوب شهر تبريز، واقع در ايستگاه تحقيقاتي خسروشهر منتقل و به صورت بخش مستقل از مجموعه مركز تحقيقات كشاورزي فعاليت كرده كه در 29 تيرماه سال 1381 با دستور تجميع مركز تحقيقات كشاورزي و تحقيقات جهاد سازندگي سابق، بخاطر جابجايي پرسنل آنها ضلع جنوبي ساختمان بخش در اختيار پرسنل بخش شيلات از تحقيقات منابع طبيعي جهاد سازندگي سابق قرار گرفت. پس از انحلال بخش شيلات، آزمايشگاها مجدداً در اختيار اجراي طرحهاي تحقيقاتي و همكاران علمي بخش قرار گرفتند.

افراد مختلفی به عنوان کارشناس، تکنسین، راننده، تایپیست، نیروی خدماتی، سرباز، کارورز، کارآموز و کارگر در بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مدتی حضور داشته و تعدادی از این همکاران بازنشسته یا بازخرید شده یا به سایر ارگانها منتقل شده­اند. از جمله عزیزانی که مدتی را با این بخش همکاری داشته­اند می­توان به مرحوم مهندس رحیم صراف­زاده، مهندس کاظم دمنابی، مهندس پرویز اسدی، مهندس بهروز آرقند، دکتر محمدحسین کاظمی، مهندس فیروز اکرمی، مرحوم مهندس احمد فقیه، دکتر محمد بابادوست، دکتر نعمت سخندان، دكتر رضا پوررحيم، مهندس محسن دامادی، دکتر محمد رضوی، دکتر موسی صابر، دکتر اکبر دیزجی، مهندس حسین خباز جلفایی، مهندس محمد احمدی­زاده، دکتر رامین روح­پرور، دکتر مهوش بهروزین، مهندس شهیندخت اکبری نوشاد، مهندس وجیهه نریمانی، مهندس مهناز چابک اشاره نمود.


دستاوردها

- شناسایی و معرفي كنه‌ شكارگرTyphlodromus bagdasarjani  اين كنه‌ شكارگر به عنوان يك عامل مهم كنترل بيولوژيك كنه‌ قرمز اروپايي براي اولين بار در جهان معرفي گرديده است.

- تهيه­ي نقشه‌ پراكندگي زنگ سياه گندم در مناطق مختلف كشور با استفاده از سامانه‌ي اطلاعاتي جغرافيايي (GIS)

- معرفي قارچ‌كش‌هاي جديد موثر در كنترل بيماري‌هاي سياهك پنهان معمولي گندم، شانكر سيتوسپورايي درختان سيب و لكه آجري بادام.

- ارائه‌ي راهكار موثر در كنترل كرم خراط با استفاده از فرومون جنسي مصنوعي

- تهيه‌ي نقشه‌ي پراكنش علف‌هاي هرز مزارع گندم و جو در استان به منظور تسهيل مديريت كنترل آن‌ها

- طراحي و ساخت تله‌ي صوتي براي شكار آبدزدك

- معرفي پسيل پياز به عنوان آفت جديد پياز در استان

- تعيين آستانه‌ي زيان اقتصادي تريپس پياز در استان

- معرفي ارقام مقاوم بادام به شته‌ي آردي بادام

- معرفي شته‌هاي زيان‌آور درختان بادام در استان

- معرفي چند اكوتيپ يونجه مقاوم به سرخرطومي برگ يونجه

- معرفي تركيبات جديد موثر در جلوگيري از خسارت سرمازدگي روي درختان زردآلو

- معرفي آفت‌كش‌هاي موثر عليه برخي از آفات مهم منطقه از جمله پسيل گلابي، تريپس پياز، زنجره مو، شپشك آردآلود مو، شپشك نخودي بادام، سرخرطومي برگ يونجه و كنه‌ي قرمز اروپايي

- معرفي قارچ‌كش‌هاي موثر عليه برخي از بيماري‌هاي گياهي مهم منطقه از جمله آنتراكنوز گردو، سفيدك سطحي سيب، سفيدك سطحي مو

    آرایه‌های جدید  برای دنیا                                                                               

 

- Eurytoma iranica  Narendran & Lotfalizadeh (Eurytomidae(, 1999

- Eurytoma caninae Lotfalizadeh & Delvare (Eurytomidae), 2007

- Ormyrus pallens Lotfalizadeh & Askew (Ormyridae), 2012

- Cirrospilus perciscus Lotfalizadeh & Delvare (Eulophidae), 2011

- Isodromus collimaculatus Xu & Lotfalizadeh  (Encyrtidae), 2000

- Metaphycus davoodii Lotfalizadeh (Encyrtidae), 2010

- Norbanus rasplusi Lotfalizadeh (Pteromalidae), 2015


محققین بخش

6.1.15.0
گروه دورانV6.1.15.0